سنگر اندیشه و بصیرت

بنابر روایات ملائکه به صداها آشنا می شوند و باز هم در روایات داریم که مومن وقتی به نماز مشغول می شود، خداوند دوست دارد صدای او را بشنود و ...


"ابعاد دعا به اینگونه است که برخی افراد زمانی که گرفتار می شوند دعا می کنند، برخی افراد چه در دوره خوشی و چه در مصائب و گرفتاری ها دعا می کنند و بعضی افراد در دوره ناخوشی ها نیز دعا نمی کنند اما به صورت ناخودآگاه خود را به یک منبع و ماخذی که احتمال دارد آنها را از آن گرفتاری نجات دهد متصل می کند که این نیز نوعی دعا و خواستن است." این جملات بخشی از سخنان حجت الاسلام عباس بهاری، استاد حوزه و دانشگاه درباره فلسفه دعا و چگونگی تغییر قضا و قدر از طریق آن است و مشروح آن از نظرتان می گذرد:


بنابر آموزه های روایی و نیز آیات قرآن دعا چه جایگاهی در زندگی انسان دارد؟
آنچه که درباره دعا در روایات متعدد آمده است و بالاخص در خود قرآن کریم شاید برترین نوع ارتباط بشر با خالق هستی باشد. اینکه خداوند صراحتا بیان می کند "ادعونی استجب لکم" یا در سوره مبارکه بقره آمده است" خداوند به پیغمبر (ص) می فرماید: همین که بنده من اراده می کند مرا بخواند قبل از اینکه لب باز کند من جواب او را داده ام.
این کثرت آیات قرآنی درباره دعا نشان می دهد که ما وظیفه داریم از خالق خود بخواهیم. همین "ربنا اتنا فی الدنیا حسنه" و یا"رب اغفرلی و لوالدی" و همه این آیاتی که در قالب دعاست راه را به ما نشان می دهند.




آیا حکمت و قضا و قدر مشخص شده برای انسان با دعا قابل تغییر است؟
قران کریم راجع به این مسئله بحث هایی دارد و بیان شده برای انسان دو پرونده موجود است: یکی پرونده "محو" و دیگری پرونده "اثبات". انسان می تواند اتفاقات موجود در پرونده"محو" را با دعا تغییر دهد اما پرونده" اثبات "که همان حکم قدر قطعی است، لایتغیر است.
شاید بارها این را دیده باشیم که روی صندوق صدقات نوشته اند"صدقه 70 بلا را از انسان دور می کند ". قرآن می فرماید: شاید در آن پرونده محو ده ها اتفاق خیر و شر برای ما نوشته شده باشد که اجابت آنها با دعا و رفتار انسان گره خورده است. برخی از افراد با اعمال و دعاهایی که انجام می دهند یک شر را از خود دور و یک خیری را به سمت خود جذب می کنند.



آیا مکان و شخص دعا کننده هم در استجابت آن تاثیرگذارند؟
در زیارت ناحیه مقدسه که منتسب به وجود ولی عصر (عج) است در اواخر دعا وجود مبارک حضرت (ع) بیان می کنند "دعا در کنار مرقد سیدالشهداء (ع) حتی قدر حتمی را هم بر می گرداند" و این بدان معناست که مکان دعا هم مهم است. البته در این شکی نیست که تاثیر دعا در مکان و جایگاه بخصوص اثرات بیشتری دارد و یا شخص دعا کننده اگر امام معصوم (ع) باشد هم تاثیرش بیشتر است.
البته در قرآن آمده است که یک منافق در مدینه از دنیا رفت و خانواده او سراغ پیامبر (ص) آمدند که یا رسول الله شما اگر نیایی بر بدن پدر ما نماز نخوانی ما درمدینه بی آبرو می شویم و نمی توانیم در این شهر زندگی کنیم و شما را به مقدسات قسم می دهیم که بیایی و بر جنازه ایشان نماز بخوانی.
پیامبر (ص) هم قبول کردند که بر پیکر آن شخص منافق نماز بخوانند، خب ما می دانیم که در نماز میت زمانی که تکبیر چهارم را مطرح می کنیم باید دعا کنیم و در آن موقع باید از پروردگار طلب مغفرت برای مرده بکینم . پیغمبر اکرم (ص) چنین کرد و برای آن فرد طلب مغفرت کرد و بعد از این کار پیامبر (ص) هنوز تکبیر پنجم را نگفته بودند که جبرئیل بر ایشان نازل و وحی آورد که خداوند فرموده اند :"حبیب من چه تو به جانب من دست به دعا برداری و از من بخواهی این قبیل مرده ها را بیامرزم و چه چنین درخواستی نکنی خواستن و نخواستنت برای من یکی است و من تا ابد چنین افرادی را نمی بخشم و 70 بار هم بخواهی این افراد را نمی آمرزم" بنابراین، به ما دستور داده شده است که بر دعا اصرار داشته باشیم ، اما اصرار به اجابت نداشته باشیم.



اصل دعا کردن قبل از اینکه حاجتی گرفته باشیم چه نیازی را از انسان مرتفع می کند؟
ابعاد دعا به اینگونه است که برخی افراد زمانی که گرفتار می شوند دعا می کنند، برخی افراد چه در دوره خوشی و چه در مصائب و گرفتاری ها دعا می کنند و بعضی افراد در دوره ناخوشی ها نیز دعا نمی کنند اما به صورت ناخودآگاه خود را به یک منبع و ماخذی که احتمال دارد آنها را از آن گرفتاری نجات دهد متصل می کند که این نیز نوعی دعا و خواستن است.
اما چرا ما باید بخواهیم و دعا کنیم؟ برای اینکه ما باید با خالق مان حرف بزنیم و با او نجوا کنیم. در روایات داریم که ملائکه به صداها آشنا می شوند و باز هم در روایات داریم که مومن وقتی به نماز مشغول می شود خداوند دوست دارد صدای او را بشنود و نوع مناجاتش را با او درک کند و بیشتر توجه به آن فرد دارد.
در روایتی دیگر هم نقل شده که ام سلمه گفته است، دیدم پیامبر (ص) در پشت بام منزل به پهنای صورتشان گریه می کردند و مرتب تکرار می کردند خدایا در حد چشم بهم زدنی من را به خودم وامگذار.
تمام دعا برای خواستن نیست و یکی از مهمترین پیامدهایش نبریدن این ارتباط است. در اولین بند دعای ابوحمزه ثمالی که دعای شریفه و زیبایی است و قرائت آن در ماه مبارک رمضان توصیه شده آمده که هر شب انسان این دعا را زمزمه کند: خدایا! من چیزی از خودم ندارم و نمی توانم کاری بکنم و همه چیز دست شماست و لطفی در حق من بفرما و آن هم اینکه خدایا من را با عقوبتت ادب نکنی و خدایا من را آدابت تربیت کنی.
دعا چه آنجایی که ما هنوز هیچ حاجتی نداریم و چه جایی که نیازمند و گرفتاریم همه اینها ارتباط بین خالق و مخلوق است و هر چه مخلوق در این راستا قدم هایش را زیباتر و محکم تر برمی دارد رشته اتصال او قوی تر می شود و در مقام قرب قرار می گیرد و مقام قرب هم معنایش این است که آبروی انسان را بالا می برد و در موارد سخت انسان خود را در کنار پروردگار ببیند و وجود او را حس کند و رد درگاه الهی بماند و خداوند یقینا خواسته او را رد نمی کند.


منبع:شبستان