سنگر اندیشه و بصیرت

 در جمهوری‏ اسلامی‏ ایران‏ امور کشور باید به‏ اتکاء آراء عمومی‏ اداره‏ شود به همین منظور انتخاب‏ رئیس‏ جمهور، نمایندگان‏ مجلس‏ شورای‏ اسلامی‏، اعضاء‏ شوراها و نظایر اینها از طریق برگزاری انتخابات معین‏ می‌گردد .بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ، پس‏ از مقام‏ رهبری‏ رئیس‏ جمهور عالی‌ترین‏ مقام‏ رسمی‏ کشور است‏ و مسئولیت‏ اجرای‏ قانون‏ اساسی‏ و ریاست‏ قوه‏ مجریه‏ را جز در اموری‏ که‏ مستقیماً به‏ رهبری‏ مربوط می‌شود ، برعهده‏ دارد.

رئیس جمهور باید از میان‏ رجال‏ مذهبی‏ و سیاسی‏ که‏ واجد شرایط زیر باشند انتخاب‏ گردد : ایرانی‌الاصل ، تابع ایران ‏، مدیر و مدبر، دارای‏ حسن‏ سابقه‏ و امانت‏ و تقوی ‏، مؤمن‏ و معتقد به‏ مبانی‏ جمهوری‏ اسلامی‏ ایران‏ و مذهب‏ رسمی‏ کشور .

رئیس جمهور با اکثریت‏ مطلق‏ آراء شرکت‏ کنندگان‏ و برای‏ مدت‏ چهار سال‏ ‏ انتخاب‏ می‌شود و انتخاب‏ مجدد او به‏ صورت‏ متوالی‏ تنها برای‏ یک‏ دوره‏ بلامانع است‏ .

مردم ایران در طول یازده دوره انتخابات ریاست جمهوری حدودا 253 میلیون رای به صندوق‌ها انداختند که بیشترین مشارکت مردم در انتخابات دهم  ، با مشارکت 85 درصدی مردم رقم خورد.

از میان همه ی نامزدهای پست ریاست‌جمهوری تا کنون 7 نفر توانسته اند اکثریت مطلق آراء  مردم را کسب کنند . پس از بنی صدر که نخستین رئیس جمهور بعد پیروزی انقلاب اسلامی به شمار می رود به ترتیب محمد علی رجایی ، آیت الله سید علی خامنه ای ، علی اکبر هاشمی رفسنجانی ، سید محمد خاتمی و محمود احمدی نژاد عهده دار این عنوان  شدند و هم اکنون نیز حسن روحانی سکان قوه مجریه را در دست دارد .

دو رئیس جمهور اول و دوم ایران نتوانستند دوران چهار ساله مسئولیت خود را به پایان برسانند ، ابوالحسن  بنی‌صدر با رای عدم کفایت سیاسی مجلس از سمت خود معزول شد و محمد علی رجایی که در انفجار ساختمان نخست وزیری به قافله ی شهدا پیوست.

در گزارش زیر تلاش شده است تا ضمن ارائه ی نتایج برگزاری 11 دوره انتخابات ریاست جمهوری  از سرنوشت ، اقدامات و مسئولیت های سکان داران قوه ی مجریه گزارش مختصری ارائه شود:

1 - ابوالحسن بنی صدر / رئیس جمهوری که به اتفاق رجوی از ایران گریخت

اولین انتخابات ریاست‌جمهوری نظام جمهوری اسلامی ایران در 5 بهمن 1358، یک سال پس از پیروزی انقلاب برگزار شد. دولت موقت مهدی بازرگان استعفا داده بود و کشور به دست شورای انقلاب اداره می‌شد . در این انتخابات 96 نفر وارد رقابت شدند که با مشارکت حدودا 68 درصد  از واجدین شرایط بنی‌صدر با کسب 10 میلیون و 753 هزار و 752 رای رئیس جمهور شد . از جمله رقبای وی در این دوره سید احمد مدنی ، حسن حبیبی ، داریوش فروهر، صادق طباطبایی ،کاظم سامی و صادق قطب زاده بودند.

بنی صدر پس از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری نغمه جدایی ساز کرد و به نقد روحانیت، طرح مسائل فرعی و تشنج آفرینی دست زد. درگیری با اعضای شورای انقلاب، تاسیس دفتر همکاری مردم با رئیس جمهوری که مرکب بود از عناصر چپ، مائوئیست، جبهه ملی و دیگر افراد مشکوک و ضد انقلاب، درگیری با ائمه جمعه، توطئه علیه نهادهای انقلاب، کارشکنی علیه دولت شهید رجایی، مبارزه علیه مجلس شورای اسلامی،  سخنرانی های تنش زا در مناسبت هایی چون 17 شهریور، 22 بهمن، 14 اسفند و ... در واقع نوعی اعلام جنگ با رهبران و مدافعان انقلاب بود،

او با هر ترفندی مردم را علیه نظام تحریک می کرد. با شروع جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، نقش بنی صدر به دلیل عدم کفایت، درک و فهم بیشتر نمایان شد، حرکت او در جهت خلاف اهداف و قوانین نظام، ایجاد تشنج و اختلاف میان نیروهای نظامی بود و در دوران جنگ همواره ادعای تخصص در جنگ را داشت تا آنجا که معتقد بود اگر عراق تا دزفول را تسخیر کند ما بهتر می توانیم با حزب بعث مبارزه کنیم.

دلایل کافی بر مجرمیت وی در مواردی چون سوء استفاده از قدرت، تخلف از اختیارات قانونی، تحریک مردم، سر دستگی گروه های مسلح به دست آمد. نخست امام خمینی (ره) حکم عزل بنی صدر از فرماندهی کل قوا را در 20 خرداد 1360 صادر کرد سپس در30 خرداد 1360، عدم کفایت سیاسی بنی صدر در مجلس مطرح و به تصویب رسید و اول تیر 1360 امام خمینی حکم عزل بنی صدر از مقام ریاست جمهوری را اعلام کرد. بنی صدر مدتی در ایران مخفی شد و سرانجام ششم مرداد سال 1360 به اتفاق رجوی و همکاری منافقین از ایران گریخت.

2- محمد علی رجایی / امید مستضعفان ، شهید عدالت

شهید محمد علی رجایی پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در سال 1358 ، مسئولیت وزارت آموزش و پرورش را به عهده گرفت و در زمان وزارت خود موفق به دولتی کردن کلیه مدارس شد . سپس به عنوان نماینده مردم تهران درمجلس شورای اسلامی انتخاب گردید و به دنبال تمایل مجلس شورای اسلامی به عنوان اولین نخست وزیر جمهوری اسلامی ایران به مجلس معرفی شد  و با رای قاطع به نخست وزیری انتخاب شد . شهید محمد علی رجایی در این مسئولیت خطیر ، علی رغم این که به فاصله بسیار کوتاهی با توطئه عظیم استکبار جهانی در ایجاد جنگ تحمیلی از سوی رژیم صدام روبرو شد و همچنین کارشکنی های بنی صدر و متحدانش و خرابکاریهای منافقین و ساواکی ها را در پیش رو داشت ، اما توانست به بهترین وجه از عهده انجام وظایف ومسئولیت های سنگین خود برآید.

به دنبال عزل بنی صدر از ریاست جمهوری ، شهید رجایی با رای اکثریت مردم محرومی که شاهد تلاشها ی  صادقانه  این فرزند صدیق ملت و مقلد با وفای امام ( ره ) بودند به ریاست جمهوری انتخاب شد . دشمنان قسم خورده انقلاب اسلامی که توان تحمل وجود این مایه امید مستضعفان و عنصر ارزشمند و دلسوز را نداشتند درهشتم شهریور ماه 1360 او را به  همراه یار قدیمی اش شهید باهنر در انفجار دفتر نخست وزیری به شهادت رساندند.

سال 60 یکی از پرتنش ترین سالهای پس از انقلاب بود ، برکناری ابوالحسن بنی صدر از ریاست جمهوری موجب برگزاری دومین دوره  انتخابات ریاست جمهوری در مرداد 1360 شد ، برای اولین‌بار شورای نگهبان در جریان نامزدی نامزدهای ریاست‌جمهوری وارد عمل شد و از مجموع 71داوطلب ، تنها 4 داوطلب امکان رقابت بر سر کرسی ریاست‌جمهوری را یافتند.

در این انتخابات محمدعلی رجایی با 12 میلیون و 770 هزار و 50 رای و با کسب 90 درصد آراء به مقام ریاست جمهوری رسید. درصد مشارکت در حدود 2/64 درصد بود و رقبای شهید رجایی در این دوره عباس شیبانی ، علی اکبر پرورش و حبیب اللّه عسگراولادی بودند.

3 - آیت الله سید علی خامنه ای / ثبات در میانه جنگ

دور سوم انتخابات ریاست جمهوری پس از شهادت شهید رجایی در دهم مهرماه 1360 و با فاصله کمتر از 70 روز با دوره قبلی برگزار شد . در دورانی که کشور از یک ‌سو درگیر جنگ با عراق، از سوی دیگر دچار بحران‌های امنیتی-سیاسی سال 1360 است ، رییس‌جمهور هم در سوءقصدی ، تنها یک ماه پس از انتخاب ترور شده است 46 نفر نامزد رقابت برای کسب عنوان ریاست‌جمهوری شدند اما از این بین شورای نگهبان صلاحیت 42 نفر از نامزدها یعنی حدود91 ‌درصد آنها را رد کرد و تنها چهار نفر برای رقابت باقی ماندند . از جمله ردصلاحیت شده‌های مهم این دوره می‌توان به ابراهیم یزدی اشاره کرد.آیت‌الله مهدوی‌کنی نیز پس از اعلام نام آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای از سوی حزب جمهوری اسلامی ، طی جلسه‌ای از کاندیداتوری انصراف داده بود.

در این انتخابات 22  میلیون و 439 هزار و 930 نفر واجد شرایط رای دادن بودند که آیت‌الله خامنه‌ای ، رهبر معظم انقلاب اسلامی با کسب 15 میلیون و 905 هزار و 987 رای از مجموع  16 میلیون 847 هزار و 817 رای ، سومین رئیس‌جمهور ایران شد .

مشارکت در این دوره حدود 2/74 درصد بود و  سید علی اکبر پرورش ، حسن غفوری فرد و سید رضا زواره‌ای رقبای مقام معظم رهبری در این دوره بودند که آیت‌الله خامنه‌ای در این انتخابات با کسب بیش از 90 درصد آراء  به پیروزی رسید.

در دوره ی سوم  اولین بار بود که مدت قانونی( 4 ساله )ریاست جمهوری به اتمام رسید و انتخابات دوره ی چهارم برگزار می شد . این بار هم  آیت الله سید علی خامنه ای با کسب 85 درصد از کل آراء شرکت کنندگان از دیگر نامزد ها یعنی حبیب الله عسگراولادی و سید محمود کاشانی پیشی گرفت و ایشان  به مدت 4 سال دیگر مسئولیت قوه ی مجریه را بر عهده داشتند.

4 - علی اکبر هاشمی رفسنجانی / ریاست جمهوری مادام العمر

علی اکبر هاشمی رفسنجانی، روحانی و سیاستمدار، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام و رئیس اسبق مجلس خبرگان رهبری می‌باشد. وی نخستین رئیس مجلس ایران و چهارمین رئیس جمهور ایران در دو دوره پیاپی پنجم و ششم ، بین سال‌های 1368 تا 1376 بوده و به عنوان یکی از پرنفوذترین شخصیت‌های سیاسی جمهوری اسلامی شناخته می‌ شود.

کمترین مشارکت مردم در دوره ششم  انتخابات رقم خورد و تنها 51 درصد از واجدین شرایط پای صندوق های رای حاضر شدند. این بار هم هاشمی از دیگر رقبا سبقت گرفت و بار دیگر رئیس جمهور شد.

دولت دوم هاشمی رفسنجانی بر خلاف دولت اول وی بسیار محل بحث و اختلاف نظر در بین گروه های سیاسی و افکار عمومی و نهادهای انقلابی بود. اطرافیان و نزدیکان هاشمی رفسنجانی که به مرور شاهد کاهش حمایت نهادها و گروه های ذی‏نفوذ از برخی سیاست ها و خط مشی دولت بودند ، کارگزاران سازندگی را تأسیس کردند و در مجلس پنجم موفق شدند فراکسیون اقلیت منسجمی را برای حمایت از برنامه های دولت شکل دهند. با این حال تداوم قدرت در نزد این طیف، باید شکل حقوقی و قانونی خود را نیز طی می کرد و از گذر انتخابات می گذشت.

آن ها در تلاش بودند تا بلکه بتوانند اصل 114 قانون اساسی کشور که می گوید رییس جمهور برای مدت چهار سال با رأی مستقیم مردم انتخاب می‌شود و انتخاب مجدد او به صورت متوالی تنها برای یک دوره بلامانع است را تغییر داده و شرایط را برای استمرار طولانی مدت ریاست جمهوری هاشمی مهیا سازند که البته با هوشیاری مقام معظم رهبری نتیجه ای نگرفتند. این خواسته طرفداران هاشمی با واکنش های مختلفی از سوی شخص رئیس جمهور و روسای قوا و چهره های سیاسی کشور نیز روبرو شد.

با وجود مخالفت‌ها ، همچنان کارگزاران معتقد بودند که این خواست همه جناح‌های سیاسی است! علاوه بر چهره‌ها و جریان‌های سیاسی راست و چپ که به صراحت مخالفت خود را اعلام می‌ داشتند ، بحث مادام‌ العمر شدن رئیس جمهوری هاشمی اضطرابی در افکار عمومی ایجاد می‌کرد که گویا می‌خواهند حق تعیین سرنوشت سیاسی کشور را از آنها سلب کنند. لذاهاشمی رفسنجانی نیمه مهر 75 در گردهمایی ائمه جمعه سراسر کشور وقتی با این سؤال مواجه شد که «اکنون اکثریت مردم می‌خواهند حضرتعالی در دور آینده هم رئیس‌جمهور باشید» گفت: «اولاً چنین اکثریتی به نظرم ادعاست اگر هم باشد من مصلحت نمی‌دانم بپذیرم» .

5 - سید محمد خاتمی / دولت پر حاشیه

سید محمد خاتمی، پنجمین رئیس جمهور ایران است که طی دو دوره ی هفتم و هشتم  بین سال‌های 1376 تا 1384 ریاست جمهوری  کشور را بر عهده داشت. هم اکنون از خاتمی به عنوان رهبر اصلاحات و مبدع طرحی به نام «گفتگوی تمدن‌ها» یاد می‏شود.

شعار جامعه مدنی در کنار توسعه سیاسی از شعارهای اصلی  دولت خاتمی  بود. در همین راستا انتخابات شورا‌های شهر و روستا برگزارشد و فعالیت‌های فرهنگی، هنری و سیاسی در فضایی باز تر از دولت‌های قبل انجام شد.دردو دوره ریاست جمهوری سید محمد خاتمی  اتفاقات و حاشیه های بسیاری رخ داد که برخی از آنها عبارتند از:

قتل های زنجیره ای ، حادثه کوی دانشگاه  ، کنفرانس برلین ، تحصن مجلس ششم ، توقف فعالیت های هسته ای ، سخنرانی آذر 83 ، لوایح دوقلو و ...

خاتمی در انتخابات ریاست جمهوری 88 اگرچه کمی بعد از کاندیداتوری به ظاهر کنار می‏رود ، اما این به معنای کناره‏گیری او از صحنه جدال نیست . او حمایت رسمی اش از میرحسین موسوی را اعلام می نماید. کمی بعد نوبت بحث تقلب ، کمیته صیانت از آراء و فتنه می‏رسد و باز این خاتمی است که نقش‏آفرینی را به دوش می‏کشد .

6 - محمود احمدی نژاد / کام شیرینی که تلخ شد

در نهمین دوره انتخابات ، 1014 نفر خواهان راه یابی به پاستور بودند که شورای نگهبان در نهایت صلاحیت پنج نفر از آنها یعنی علی اکبر هاشمی رفسنجانی ، محمود احمدی نژاد ، مهدی کروبی ، محمدباقر قالیباف و علی لاریجانی را تایید کرد. مصطفی معین و محسن مهرعلیزاده که توسط شورای نگهبان تایید صلاحیت نشده بودند با حکم حکومتی مقام معظم رهبری در این رقابت شرکت کردند.

احمدی نژاد در دور اول با کسب 19% آرا پس از اکبر هاشمی رفسنجانی(21%) یعنی با کسب 5 میلیون و 711 هزار و 696 رأی نفر دوم شد و به دور دوم انتخابات راه یافت . در دور دوم، با کسب 17 میلیون رای و با فاصله 7 میلیونی از هاشمی رفسنجانی توانست رییس جمهور ایران شود. وی  در انتخابات دوره دهم ریاست جمهوری نیز نامزد شد . انتخابات دهم با حضور بسیار باشکوه و کم سابقه مردم روبرو شد به گونه ای که معادل 85 درصد از واجدان شرایط پای صندوق های رأی حاضر شدند.

محمود احمدی نژاد با رای قاطع 24 میلیون و 527 هزار و 516 در میان رقبای خود یعنی میر حسین موسوی ، مهدی کروبی و محسن رضایی توانست حدود 64 درصد آراء را به خود اختصاص دهد و برای دومین بار متوالی رییس جمهور ایران شود.

انتخابات سال 88 رکورد مشارکت مردم را بعد از انقلاب شکست اما شیرینی مشارکت مردم دیری نپایید ، میر حسین موسوی که پیش از آغاز شمارش آرا خود را پیروز انتخابات خوانده بود بر طبل تقلب در انتخابات کوبید و از مهندسی آرا سخن گفت و این گونه زمینه برای فتنه ی 88  فراهم گردید.

از جمله شعار ها ی انتخاباتی و برنامه های احمدی نژاد می توان به این موارد اشاره کرد:

دولت کارآمد و عدالت‌ گستر ، عدم وجود حرکت سختگیرانه در مورد حجاب بانوان ایرانی ، سلامت مدیران ، مبارزه با فساد اداری ،پیشگیری از بروز شکاف بین دولت و مردم ، تشکیل دولت اسلامی ،تثبیت و تقویت آرمان‌ خواهی و برائت از ایده‌ آلیسم ،گفتمان خدمت به جای قدرت ، علمی کردن مدیریت ، کاهش نرخ تورم از طریق کاهش هزینه‌های دولت و کاهش نرخ سود بانکی ،بسط توسعه سیاسی از طریق بالا بردن قدرت نقد و مشارکت مردم ،اولویت دادن به تولید داخلی،

حضور دولت در هر استان برای حل مشکلات بخشی ،کاهش تصدی‌گری دولت ،بالندگی فرهنگ از طریق تقویت هویت ملی و تاریخی و اسلامی ایران ، ایجاد فضای آرمانی و آرمانخواهی در کشور برای مقابله با معضلات فرهنگی ،دیده شدن پول نفت بر سر سفره‌های مردم .

ازجمله عملکرد های بسیار خوب دولت احمدی نژاد می توان سفر های استانی رئیس جمهور و ارتباط نزدیک با مردم را نام برد و از جمله نکات منفی دولت احمدی نژاد که نقطه آغاز اختلافات شد باید به حاشیه سازی برخی از اطرافیان وی اشاره کرد . احمدی نژاد بعد از اتمام دوره ی ریاست جمهوری عمده فعالیت خود را در حوزه ی علمی  و تاسیس دانشگاه ایرانیان عنوان کرد .

7 - حسن روحانی /آن مرد با کلید آمد

حجت‌ الاسلام حسن فریدون روحانی(متولد سال 1327) دارای دکترای حقوق و سابقه تحصیل در حوزه علمیه قم در حد اجتهاد؛ وکیل پایه یک دادگستری؛ نماینده مقام معظم رهبری در شورای عالی امنیت ملی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، نماینده مردم استان تهران در مجلس خبرگان رهبری و رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام می‌ باشد.

با نزدیک شدن به یازدهمین دوره از انتخابات ریاست جمهوری احتمال نامزدی بسیاری از چهره های سرشناس می رفت و این گونه هم شد ، بسیاری از مسئولین کهنه کار وارد گود شده و خود را نامزد انتخابات معرفی کردند اما در پایان تنها صلاحیت 8 نفر یعنی حسن روحانی ،محمد باقر قالی باف ، سعید جلیلی ،محسن رضایی ،علی اکبر ولایتی ، سید محمد غرضی ، غلامعلی حداد عادل و محمد رضا عارف از سوی شورای نگهبان احراز شد . حداد عادل و عارف در آخرین روز ها کناره گیری کردند و در نهایت حسن روحانی با کسب با کسب 18 میلیون 613 هزار و 329 رای معادل 71/50 درصد آراء رقبای دیگر خود را پشت سر گذاشت و یازدهمین رئیس جمهور اسلامی ایران شد.

روحانی قبل از انتخابات بیان کرده بود که مشکلات قابل حل شدن می باشند و کلید قفل آن ها در دستان وی می باشد .مردم هم با رقم زدن حماسه ی سیاسی این فرصت را در اختیار دولت روحانی قرار دادند تا حماسه ی اقتصادی رقم بخورد .

منابع:

www.shora-gc.ir

wikipedia.org

www.farsnews.com

jahannews.com

m-farhangi.iut.ac.ir

shakhsiatnegar.com